Johannes was een van de twaalf apostelen van Jezus Christus, waarover in het Nieuwe Testament geschreven wordt. Hij was volgens de Bijbel de zoon van een visser genaamd Zebedeüs en de broer van Jacobus. Toen Johannes en zijn broer Jacobus bezig waren hun visnetten te herstellen, werden zij door Jezus geroepen om zijn leerling te worden (Marc. 1:19-20); zij gaven hieraan direct gehoor. Later werden zowel Johannes als Jacobus (twee van de twaalf) apostelen van Jezus.
Samen met Petrus werden Johannes en Jacobus (bijgenaamd ‘zonen van de donder’) de meest vertrouwelijke leerlingen van Jezus. Zo waren zij bijvoorbeeld aanwezig bij de verheerlijking van Jezus op de berg Tabor (volgens het evangelie van Marcus 9:2-13), waar Jezus' kleding zo wit werd als sneeuw en hij een gesprek voerde met de profeten Elia en Mozes. Ook is hij, volgens het evangelie, de enige apostel die aan de voet van het kruis Maria, de moeder van Jezus, bijstond. Algemeen wordt aangenomen dat Johannes wordt bedoeld in het evangelie volgens Johannes met 'de apostel die Jezus liefhad'.
Sint Jan Evangelist wordt traditioneel gezien als de auteur van vijf boeken van het Nieuwe Testament: drie brieven, een apocalyptisch werk (Openbaring van Johannes) en het evangelie volgens Johannes waarnaar hij vernoemd is per definitie. De meeste theologen plaatsen deze geschriften aan het eind van de 1e eeuw; ook zijn er die van mening zijn dat dit evangelie niet (helemaal) van hem is maar door verschillende (andere) auteurs is samengesteld. Johannes was een gangbare naam, dus het gaat mede door de datering en de vereiste schrijfvaardigheid in het Grieks hoogstwaarschijnlijk om verschillende (pseudonieme) auteurs.
Graf van Johannes volgens de traditie in Efeze, Turkije.
Volgens de katholieke traditie zijn Johannes en Maria naar Efeze verhuisd en daar ook overleden. Dit wordt echter door historici in twijfel getrokken gezien de hoge leeftijd van Maria. Desalniettemin heeft het evangelie hellenistische invloeden en daarom kan het niet worden uitgesloten dat Johannes in Efeze heeft gewoond en het daar heeft geschreven.
Volgens de legende werd hij, in Rome, bij wijze van marteling in een bad met hete olie gegooid, wat hij overleefde, waarna hij door de Romeinse keizer Domitianus naar Patmos werd verbannen waar hij het boek Openbaringen schreef. Hij stierf, volgens de christelijke traditie, op zeer hoge leeftijd als laatste van de twaalf apostelen van Jezus. Volgens de traditie is hij hiermee ook de enige apostel die een natuurlijke dood stierf.
Zijn feestdag is in de rooms-katholieke kerk op 27 december, in de orthodoxe kerk op 26 september (geboorte). Daarnaast is er een gedenkdag voor zijn marteling bij de Latijnse Poort op 6 mei, resp. 8 mei. Hij is de patroonheilige van Klein-Azië, Sundern, Umbrië, de bisdommen Milwaukee en Cleveland, en van de kunsthandelaren, de schrijvers, de boekbinders, de componisten, de uitgevers, de boekhandelaars, de lithografen, de schilders, de beeldhouwers, de papiermakers, de drukkers, de kleurders, de letterzetters, de theologen, de glazeniers, de spiegelmakers, de graveurs, de kersentrekkers en korfmakers en verder van de vriendschap. Hij wordt aangeroepen bij brandwonden, tegen hagel, vergiftigingen, voetwonden en epilepsie.
Wikipedia