■ KRO ■ Curieprelaat Georg Gänswein is ontevreden over de koers van de katholieke kerk in Duitsland. Dat werd door hem donderdagavond in de Ridderzaal van de Duitse Orde in Frankfurt duidelijk gemaakt tijdens de presentatie van zijn boek Vom Nine-Eleven unseres Glaubens (‘Over het 9/11 van ons geloof’).
De 63-jarige Georg Gänswein, titulair aartsbisschop van Urbs Salvia, is prefect van het Pauselijk Huis. In die hoedanigheid organiseert hij audiënties bij de paus en verwelkomt hij staatshoofden om ze vervolgens op protocollaire wijze te begeleiden naar de pontifex in het Apostolisch Paleis. Ook is hij huisgenoot en privésectetaris van emeritus paus Benedictus XVI.
Aartsbisschop Gänswein maakt zich grote zorgen over de gevolgen van de ophanden zijnde Synodale Weg, het kerkelijk hervormingsproces van de Duitse Bisschoppenconferentie en het Centraal Comité van Duitse Katholieken naar aanleiding van het misbruikschandaal. Op de agenda staan vier kwesties: de macht in de kerk, de seksuele moraal, de priesterlijke leefwijze en de rol van vrouwen in de kerk. Plenaire sessies zullen in 2020 en 2021 plaatsvinden in de Keizersdom van Frankfurt.
Gänswein, zelf afkomstig uit de Duitse deelstaat Baden-Württenberg, vindt dat voordat de kerk in de Bondsrepubliek allerlei “maatregelen” gaat nemen, zij eerst tot een geloofsverdieping moet komen. “Als de geloofskracht van de kerk in Duitsland even groot is als de financiële kracht van de kerk, dan zou alles in orde zijn”, zei hij bij de boekpresentatie. Daarbij wees hij ook op de brief van paus Franciscus van juni, waarin de Heilige Vader de Duitse kerk eraan herinnert de eenheid met de universele kerk te bewaren. “Het is nog nooit eerder gebeurd dat een paus niet alleen een brief schreef aan de bisschoppen maar ook aan het gelovige volk van God in Duitsland”, zei Gänswein.
In die brief geeft de pontifex aan zich zorgen te maken dat er niet echt naar een nieuwe evangelisatie of geloofsverdieping wordt gestreefd. Kijkend naar de agenda van de Synodale Weg vraagt Gänswein zich af of die wel de vinger op de zere plek legt. “Als we niet met de geloofsverdieping beginnen, lopen we het risico dat de teleurstelling over twee jaar nog groter zal zijn dan nu.”
Gänswein zegt te weten dat zijn geboorteland nog steeds een groot aantal trouwe katholieken kent. Maar hij beseft ook dat er in Duitsland kerkelijke “functionarissen” rondlopen met een eigen agenda, die echter geen “innerlijke geloofsvreugde” uitstralen. Deze functionarissen hebben dan wel het hoogste woord, maar mogen volgens hem niet beschouwd worden als “de woordvoerders van de meeste katholieken”, aldus Gänswein, die geen namen noemde.
Op de vraag of de Duitse kerk op een confrontatie met Rome afstevent en of er op een gegeven moment een verdeeldheid in de kerk zou kunnen ontstaan, zei Gänswein: “Ik hoop van niet.” Hoe dramatisch de crisis op dit moment ook is, het is historisch gezien geen uitzondering, zei de curieprelaat. Volgens hem leert de geschiedenis ons dat de kerk in tijden van crisis vaak “door zeer eenvoudige mensen werd gedragen”, terwijl “bisschoppen de totaal verkeerde weg waren ingeslagen”.
Gänsweins boek werd gepresenteerd door de Ethiopisch-Duitse journalist prins Asfa-Wossen Asserate (70), een achterneef van de laatste Ethiopische keizer Haile Selassie. Hij schreef ook het voorwoord. Daarin noemt hij de aartsbisschop “een van de meest invloedrijke persoonlijkheden van de katholieke wereldkerk”. Volgens prins Asserate is het Gänsweins stelregel om “de dictatuur van de tijdgeest te weerstaan en resoluut te leven vanuit de waarheid van het christelijk geloof”. Het boek bevat negentien preken, lezingen en interviews uit de periode 2014-2019.
De titel Vom Nine-Eleven unseres Glaubens verwijst naar een verklaring van Gänswein uit 2018, die in de bundel is opgenomen, volgens welke de misbruikschandalen de katholieke kerk evenzeer hebben geschokt als de terroristische aanslagen van 11 september 2001 in de VS.
Gänswein uitte op donderdag scherpe kritiek op de nieuwe documentaire Verteidiger des Glaubens over Benedictus XVI en de misbruikcrisis in de katholieke kerk. De film, die in Duitsland al in première is gegaan, wordt op 31 oktober uitgebracht. Hij is gemaakt door de Brits-Duitse regisseur Christoph Röhl. Gänswein vindt het een vreselijke film. “Het is een schande, een debacle - ik kan het niet anders zeggen.” Uiteindelijk is de stelling van de film dat Benedictus XVI geen verdediger van het geloof is, maar de oorzaak van het misbruik. Gänswein, die in de documentaire zijn zegje kon doen, zegt verder dat hij alleen maar kan waarschuwen voor deze “slim gemaakte”, “niet objectieve”, “ellendige” film.