Duits geschil over uitdrukking ‘christelijk Avondland’



■ KRO/NCRV ■ De voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie, kardinaal Reinhard Marx, distantieerde zich onlangs van het begrip ‘christelijk Avondland’. Dat leverde hem een storm van kritiek op. Onder anderen bisschop Rudolf Voderholzer van Regensburg zei dat er niets mis is met deze uitdrukking. Een priestergroep uit Paderborn eist zelfs het aftreden van Marx.

Vorige week donderdagavond zat kardinaal Marx op een podium in een theater in Berlijn, waar hij voor publiek werd geïnterviewd door de Duits-Franse jurist, politicus en tv-moderator Michel Friedman. Die vroeg wat Marx van het debat over het christelijk Avondland vond. ‘Avondland’ is een oude benaming voor West-Europa.

Het antwoord van de kardinaal: “Daar vind ik niets van, omdat dit begrip vooral buitensluitend is.” De aartsbisschop van München en Freising voegde eraan toe dat hij het juist een uitdaging vindt “er in Europa voor te zorgen dat verscheidene godsdiensten met hun eigen aanspraken op de waarheid vreedzaam samenleven”.

Marx’ uitspraak schoot sommigen in het verkeerde keelgat. Al na enkele minuten nadat hij gezegd had dat het spreken over een christelijk Avondland mensen buitensluit, barstte de discussie los.

Volker Münz, een woordvoerder van de rechts-populistische partij AfD, noemde het “triest dat een christelijke opperherder opnieuw het christendom verloochent”. De wortels van het christelijke Westen moeten volgens hem worden beschermd. “Dat is een taak van de vertegenwoordigers van de kerken. De belijdenis van het eigene is geen aanval op het vreemde”, zei Münz.

Woensdagavond was het bisschop Voderholzer die het gebruik van de uitdrukking ‘christelijk Avondland’ verdedigde. Dat deed hij tijdens een voordracht in het Opper-Beierse Mindelstetten. Volgens hem is het juist verstandig om als katholieken dit begrip te gebruiken om daarmee het van het christendom doortrokken Europa aan te duiden. Hij verwierp echter het gebruik ervan door lieden die “er nationalistische belangen aan verbinden, wat ten diepste indruist tegen de katholieke universaliteit”.

Het hoofd van het Beierse bisdom Regensburg zei verder dat het christelijk geloof “de ziel van Europa” is. Het christelijk geloof draagt volgens hem de erfenis van het Volk Israëls in zich en heeft het beste van de Griekse en Romeinse geest in zich opgenomen. Daarmee heeft het christendom Europa wezenlijk bepaald, aldus Voderholzer. Het christelijke Europa is daarom de kraamkamer van het wetenschappelijk wereldbeeld, de rechtstaat en het besef van de universele mensenrechten geworden, voegde de bisschop toe.

Priesterkring ‘Communio veritatis’ uit Paderborn deed maandag een verklaring uitgaan waarin zij eisen dat kardinaal Marx opstapt als voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie. De leden van deze broederschap gaan wel erg ver. Zij verwijten Marx dat hij de sacramenten van de Kerk “op het altaar van de tijdgeest offert” en dat hij de christelijke godsdienst misbruikt “ter verbreiding van de links-liberale politieke ideologie van de mainstream”.