Diegenen die vinden dat moslims in Nederland onheus worden bejegend, verwijzen soms naar de positie van katholieken in ons land. Die zijn, sinds de Reformatie, lange tijd als tweederangs burgers behandeld; een fout die niet zou moeten worden herhaald ten aanzien van de moslimminderheid.
Het klopt dat de katholieken in Nederland formeel tot in ieder geval 1798 – toen de Bataafse Staatsregeling juridische gelijkstelling bracht – en in werkelijkheid nog veel langer werden achtergesteld. De vergelijking met de moslims van tegenwoordig gaat echter in tal van opzichten mank.
Tot ver in de twintigste eeuw was het in protestantse kring gebruikelijk om Nederland tot protestantse natie te verklaren. Een gedachte die in sommige orthodox-calvinistische kringen vermoedelijk nog steeds voortleeft. Katholieken zouden in die voorstelling van zaken geen echte Nederlanders zijn. Maar katholieke burgers waren natuurlijk niet minder Nederlander dan protestantse. De katholieke godsdienst was zelfs veel ouder, dus in dat opzicht authentieker. En sinds de kerkscheuring in de zestiende eeuw was aanvankelijk de meerderheid van de Nederlandse burgers, en na 1700 steeds (tot de secularisering) nog altijd tussen een derde en 40 procent van de bevolking katholiek.
Dat ligt met de moslims in ons land anders. Het verschil is niet zozeer dat het een veel kleinere minderheid betreft, maar dat deze minderheid volledig van buiten komt. De islam is historisch bezien een vreemde godsdienst - afgezien van het feit dat het de meerderheidsgodsdienst in de Indische koloniën was - meegekomen met de ‘vreemdelingen’ die sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw naar Nederland trokken.
De vraag in hoeverre vreemdelingen die hooguit een halve eeuw hier zijn erbij horen, staat in beginsel los van hun godsdienst. Dat is deels een kwestie van vreemdelingenbeleid, met vervolgens de vraag welke eisen aan naturalisatie worden gesteld. Dit is de formele kant.
Het plaatje is pas compleet als wordt meegenomen hoe de nieuwkomers zich voelen en gedragen. Nemen zij de Nederlandse normen en waarden over? En ligt hun loyaliteit in Nederland, of in het land van herkomst? Nogal wat Turken blijken zich bijvoorbeeld niet met Nederland te identificeren. Niet althans diegenen die afgelopen anderhalf jaar geregeld met Turkse vlaggen zwaaiend aantoonden de Turkse dictator Erdogan te verkiezen boven de Nederlandse democratische rechtsstaat.
Nu werd de katholieken vroeger ook voor de voeten geworpen dat zij ultramontanen zouden zijn, oftewel dat zij op instructie van de paus (vanachter de Alpen) zouden handelen. Los van het punt dat dit een veel strakker georganiseerde kerk veronderstelt dan die in werkelijkheid was, is mij geen geval bekend waarin de paus sinds de Nederlandse onafhankelijkheid katholieken in ons land instrueerde zich tegen de overheid te keren. Erdogan doet dat, of probeert dat, overduidelijk wel met Nederlandse inwoners van Turkse herkomst. Evenmin zou ik weten wanneer katholieke burgers zich op grond van hun geloof tegen Nederland hebben gekeerd. Laat staan dat zij daarbij geweld hebben gebruikt.
Wel zijn er moslims die met een beroep op hun geloof terreurdaden voorbereiden of uitvoeren. Dat valt natuurlijk niet de moslims als groep of andere individuele moslims aan te rekenen, maar geheel los van de islamitische religie staat het ook weer niet. Al was het maar omdat de Koran tal van oproepen tot geweld tegen ongelovigen – inclusief andersgelovigen – en afvalligen bevat.
De Nederlandse staat is verplicht zulk geweld aan te pakken en in de kiem te smoren. Daarbij zou het zachtjes gezegd onzorgvuldig zijn voorbij te gaan aan de inspiratiebron van islamitische terroristen. Dat heeft de Nederlandse staat bij katholieken nooit hoeven doen, omdat er geen katholiek geïnspireerd terrorisme heeft bestaan.
Dit laat trouwens meteen een verschil zien tussen moslims en de reformatorische minderheid in ons land. In reformatorische kring is men weliswaar zeer orthodox, maar met reformatorisch terrorisme heeft Nederland niet te kampen.
Individuele burgers met een islamitisch geloof zijn natuurlijk niet aansprakelijk voor terroristen die zich op datzelfde geloof beroepen. Zij genieten dan ook dezelfde rechten als andere Nederlanders. Inclusief het recht om hun geloof te belijden en daartoe naar eigen gebedsruimtes te gaan. Ook dat is een verschil met hoe katholieken in Nederland tot 1798, en in wezen tot 1853 – het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie – zijn behandeld. Zij moesten hun geloof min of meer heimelijk praktiseren. Hoewel autochtone Nederlanders, waren de katholieken van vroeger slechter af dan tegenwoordig de moslims uit den vreemde.
Trouw