De ‘k’ van katholiek onderwijs is geen los sausje over ‘gewoon’ onderwijs. Het geloof en de persoon van Christus hebben namelijk álles te maken met hoe we les geven.
Toen wij begonnen na te denken over een nieuwe katholieke school, vroeg iemand ons: “Waarom een ‘katholieke’ school? Wat heeft Christus met spelling te maken?” Voor ons was dat de aanleiding om ons de vraag te stellen (a) wat goed onderwijs is, en (b) of het katholieke geloof, dat wil zeggen, de persoon van Christus, daar iets mee te maken heeft.
Vandaag de dag, nu de Misha de Vries twee maanden bestaat, zeggen sommige geïnteresseerde ouders: “We vinden de school en de methodes geweldig, maar waarom katholiek?” Ook praktiserend katholieke ouders zijn soms bang dat een echt katholieke school hun kinderen in een afgescheiden wereld opvoedt, een ‘getto’ waarin kinderen niet open maar bang zijn voor de wereld.
Het doel van onze school is verifiëren – ‘testen’ – of Christus werkelijk in staat is om alles mooier, beter en opener te maken, dus ook het onderwijs voor onze kinderen. Wat heeft Hij met spelling te maken? Als Christus God is en van mij houdt, en alles gemaakt heeft als geschenk voor mij, dan ben ikzelf ook een geschenk en alle andere mensen en dingen ook. Alles en iedereen is een uitnodiging.
Deze kern heeft implicaties voor de hele pedagogiek en didactiek van de school. Hij is fundamenteel anders dan de grondslag van het hele onderwijssysteem sinds de Verlichting, dat als hét doel en de horizon van onderwijs zag en ziet het kind in staat te stellen de werkelijkheid – inclusief zichzelf – te beheersen. Een katholieke school die vanuit hetzelfde uitgangspunt een katholiek onderdeel – regels, riten en kennis over katholieke zaken – toevoegt, voedt kinderen net zo min open naar alles en iedereen op als andere scholen.
Als echter álles een geschenk is, dan is de natuurlijke openheid en verwondering van het kind iets om te bevestigen, ja zelfs om als docenten van te leren. Pedagogisch gezien betekent dit dat onderwijs een steeds verdere ontdekking is van het geschenk van de werkelijkheid. Zelfvertrouwen, nieuwsgierigheid en intrinsieke motivatie zijn het gevolg. Het leren kennen van de werkelijkheid is dan een manier om steeds meer te beseffen hoe mooi dat geschenk, en het leven in het algemeen, is.
Wat heeft Christus met de didactiek van spelling te maken? Spelling is een onderdeel van leren lezen en schrijven, waardoor ik het geschenk van andermans gedachten, gevoelens en kennis ook via een boek kan lezen, en ook mijn eigen gedachten schriftelijk kan uitdrukken. Dat alles is wezenlijk de moeite waard omdat het een onderdeel is van de werkelijkheid als geschenk van Christus.
Wij baseren op dat criterium onze concrete keuzes in methode. Als kinderen in groep 3 leren lezen en schrijven, leren ze normaal gesproken dat bijvoorbeeld in het woord boom, een letter of groep letters moet worden uitgesproken als ‘buh’, en ‘oo’ en ‘m’. Vervolgens leren ze per woord hoe het geschreven wordt.
Onze methode, ‘Alfabetcode’ (ontwikkeld door een Gentse professor), laat ons ermee beginnen kinderen te laten herkennen welke klanken onderdeel zijn van de woorden die ze zelf al gebruiken. Vervolgens leren we ze dat die klank ‘b’ met ‘b’ en ‘o’ met ‘o’ wordt aangeduid.
Het verschil is dat in het eerste geval de techniek van spelling het uitgangspunt is, terwijl in het tweede geval de ervaring van het kind – de klanken die het al kent – de aanleiding voor verder leren is. Zo ziet het kind gemakkelijker dat spelling een stapje is in de verdere ontdekking van het grote geschenk dat het leven van het kind is, en wordt het minder ‘afgeleid’ door de moeite van een techniek die met die ervaring minder verband houdt.
Dit is één voorbeeld van hoe het geloof in Christus en de consequenties die dat heeft, ons dwingt en helpt om beter onderwijs aan te bieden.
Een ouder zei ons laatst: als jullie zouden zeggen: “De school geeft goed onderwijs én is katholiek” dan zou dat gemakkelijker te accepteren zijn voor de mensen. Maar jullie zeggen: “De school geeft goed onderwijs ómdat hij katholiek is”; dat is provocerend.
Inderdaad, voor onszelf in de eerste plaats.
Laurens Peeters - Katholiek Nieuwsblad