Het is niet gebruikelijk dat pausen terugtreden, zoals Benedictus XVI van plan is te doen. Toch heeft hij in de Kerkgeschiedenis ten minste vier voorgangers die afstand deden van de bisschopszetel van Rome. Dat bevestigt de Amerikaanse historicus Donald Prudlo tegenover Radio Vaticaan.
De laatste paus die voor Benedictus terugtrad, was Gregorius XII, in 1415. Hij probeerde daarmee het Westers Schisma – er waren op dat moment drie pausen – te beëindigen.
Niet al te lang daarvoor, aan het eind van de dertiende eeuw, trad Celestinus V terug. Hij was een "zeer heilige kluizenaar", aldus Prudlo, en werd gekozen als "vanwege zijn persoonlijke heiligheid" om een conclaaf dat bijna drie jaar had aangesleept te kunnen beëindigen. Eenmaal in Rome merkte hij snel "dat het niet alleen om heiligheid ging maar ook om enige sluwheid en prudentie", vervolgt de historicus. "Dus binnen zes maanden wist hij dat hij echt niet opgewassen was tegen de taak, en riep de kardinalen bijeen in een consistorie, net zoals juist is gebeurd, en kondigde zijn voornemen om af te treden aan."
Celestinus en zijn adviseurs zochten naar precedenten en vonden de heilige paus Pontianus. Deze, "een van de eerste bisschoppen van Rome, werd gearresteerd en naar de zoutmijnen gestuurd, en opdat er een opvolger gekozen zou kunnen worden, trad hij af. Al in 235 vinden bewijs dat pausen af kunnen treden met het oog op het welzijn van de Kerk".
Later, in de jaren 1040, "op nogal een dieptepunt in de Kerkgeschiedenis", trad paus Benedictus IX af "en probeerde verschillende keren het pausschap opnieuw te verwerven. Maar volgens betrouwbare verslagen stierf ook hij terwijl hij boete deed, in het klooster van Grottaferrata buiten Rome".
Een prominente vaticanist schreef overigens in 2005 dat paus Johannes Paulus II de mogelijkheid van aftreden heeft laten onderzoeken. Hij zou hiervan hebben afgezien om te voorkomen dat er een situatie ontstond waarin een nieuwe paus beïnvloed zou kunnen worden door de aanwezigheid van een 'ex-paus'. Ook wilde de met gezondheidsproblemen kampende paus door zijn werk voort te zetten laten zien dat lijden met waardigheid gedragen kan worden.
bron: Katholiek Nieuwsblad