Een mooi artikel vandaag in Het Nieuwsblad (BE)
In een stad als Antwerpen zijn er merkwaardige plekken waar het leven z'n gang gaat zonder dat veel mensen inzien hoe apart het er wel is. Of plekjes die de stad kleuren, maar waarvan velen het bestaan niet afweten. De Sint-Jacobskerk tijdens de gregoriaanse hoogmis bijvoorbeeld.
Wat is een gewonere plek in de stad dan een kerk waar een mis aan de gang is? Waar voelt een gewone gelovige zich even welkom als in zijn eigen huis? Vooral 's zondags, vooral tijdens de hoogmis?
Weinig plekken in de stad zijn zo bijzonder als de Sint-Jacobskerk, zeker tijdens de gregoriaanse hoogmis van zondagochtend tien uur. Je ontmoet er gelovigen uit alle hoeken van Vlaanderen.
Niet omdat de laatgotische Sint-Jacobskerk (ca. 1506-1656) met haar barokke aankleding de meest monumentale wordt genoemd van de vijf monumentale kerken van Antwerpen (naast de Onze-Lieve-Vrouwekatedraal, St.-Carolus-Borromeus, St.-Paulus en St.-Andries).
Sint-Jacob werd gebouwd tijdens Rubens' leven en was zijn parochiekerk. De grote schilder van de Contrareformatie ligt hier trouwens in zijn eigen grafkapel.
Met haar overvloed aan marmer, haar 23altaren en haar schilderijen van Jordaens en Rubens werd de kerk met haar onvoltooide toren 'de rijkste van de Germaanse landen' genoemd. 'Ze verdient het in Venetië te staan', zou een Duitser op het einde van de 19de eeuw hebben gezegd.
Sint-Jacob is heus niet alleen zo speciaal omdat ze eeuwen de vertrekplaats was -en nog altijd is- voor de voetreis van ontelbare pelgrims naar Santiago de Compostela. Of omdat de kleine Wolfgang Amadeus Mozart hier volgens de legende ooit op het orgel speelde.
'Ik kom hier naar de hoogmis, omdat die in het Latijn is', zegt Leo Van Wichelen(76) uit Kortrijk. 'Ik vind dat schoon, dat is mijn jeugd. Geen nostalgie, neen. Ik ga elke dag naar de mis. Nederlands versta je, voor Latijn moet je geleerd zijn, maar een Latijnse mis is heiliger. Het is moeilijk om in het Nederlands heilig te zijn.'
Pastoor Luc De Maere (54, in traditionele soutane) knikt als ik die woorden citeer. Hij is katholieker dan de paus. 'Waarom', oordeelt hij, 'zou ik een rijke liturgie veranderen die de eeuwen heeft getrotseerd?'
Wat de meerwaarde is van zijn gregoriaanse hoogmis in het Latijn? 'De traditie', zegt Luc De Maere. 'Ze is meer in lijn met het verleden. En er is de universaliteit, de herkenbaarheid, letterlijk. Als ik het Credo hoor in het Latijn, kan ik als gelovige aansluiten. Als een Oekraïner een Nederlandse mis hoort, weet hij niet waar hij aan toe is. Er is nogal wat geëxperimenteerd met de liturgie. In het Latijn kan je met de liturgie niet experimenteren. En als gelovige word je niet geconfronteerd met iets wat de pastoor heeft uitgedokterd.'
'Liturgie moet je voor zichzelf laten spreken', zegt Luc De Maere wat later in zijn preek. 'Symbolen die je uitlegt, houden op symbolen te zijn.'
Het kerkschip is voor een kwart gevuld. Die zondag staat de misviering stil bij 'de 21ste droevige verjaardag' van de legalisering van de abortuswet. Luc De Maere vraagt de gelovigen te bidden voor de honderdduizenden ongeboren kinderen. Ik noteer enkele zinnen uit zijn erg conservatieve homilie, waarin hij voorwaar Voltaire aanhaalt. Omdat die het aandurfde de kerk als bron van het obscurantisme te bestempelen. 'We hebben ons geloof veel te veel willen uitleggen', zegt de pastoor. 'Onze universiteiten en seminaries hebben een steriele omgeving gecreëerd waarin het echte geloof nauwelijks kan gedijen.'
Het is heus niet alleen Rubens' aanwezigheid die van Sint-Jacob de kerk van de Contrareformatie maakt.
bron: Het Nieuwsblad