■ RD ■ Lees de onderstaande tekst en beantwoord aansluitend de volgende meerkeuzevraag: Deze tekst is een sprekend voorbeeld van: a) de arrogantie van de kunst, b) de perversiteit van het dikke ik, c) het falen van de grachtengordeljournalistiek; d) alle antwoorden zijn goed.
1 augustus 2019. De directeur van het Nederlands Fotomuseum te Rotterdam, Birgit Donker, krijgt de schrik van haar leven als ze merkt dat de Facebookpagina van haar museum offline is. Ze reageert als door een wesp gestoken. Te meer omdat ze meteen doorziet wat de reden is: de publicatie van een foto van een naakte vrouw, liggend voor een open raam. Hevig verontwaardigd zoekt ze contact met Facebook. Nog dezelfde dag schrijft ze een persbericht: „Foto’s van zo’n fotograaf zouden nooit gecensureerd mogen worden op een platform als Facebook, zoals geen enkel ander kunstwerk geweerd zou mogen worden wegens naaktheid.”
Precies een week later doet fotograaf Thijs Heslenfeld bij het openbaar ministerie aangifte tegen Facebook. Hij wil een strafrechtelijk onderzoek. Zijn foto van een achtjarig Surinaams meisje met alleen een onderbroekje aan is verwijderd. Heslenfeld is woedend. Het is volgens hem nog discriminerend ook: meisjes met ontbloot bovenlijf worden wel gecensureerd, jongens niet.
Deze verontwaardiging roept vragen op. Of de fotograaf heeft de achterliggende vijftig jaar alleen door de lens van een fototoestel naar zijn eigen kleine stukje werkelijkheid gekeken, of er is iets mis met hem. Ik denk het laatste.
Natuurlijk weet hij waarom Facebook algoritmen ontwikkelt die geüpload materiaal voortdurend scannen op naaktfoto’s van kinderen. Het zal hem niet ontgaan zijn dat miljoenen kinderen misbruikt worden ten behoeve van foto- en videomateriaal. Er moet dus geconstateerd worden dat Heslenfeld het even offline hebben van zijn eigen foto een groter probleem vindt dan de wereldwijde verspreiding van naaktfoto’s van kinderen.
Het ego van de museumdirecteur is van vergelijkbare omvang. Zij vertegenwoordigt de kunst. „Geen kunstwerk mag geweerd worden wegens naaktheid.” Kunst, die de mensen tot vreugde en wijsheid gegeven is, speelde een belangrijke rol in de seksuele revolutie. Als neerlandicus denk ik aan de literatuur, zoals die van Jan Wolkers. Door perverse literatuur is de onderwereld van beduimelde seksblaadjes vermengd geraakt met de formele bovenwereld van kunst en cultuur. Voor Birgit Donker is kunst heilig en boven alle moraal verheven. Aan de pogingen van Facebook om seksuele uitbuiting tegen te gaan, heeft zij geen boodschap.
Schrijnend dat de fotograaf en de museumdirecteur de vraag naar het waarom niet aan de orde stellen. Maar het is totaal verbijsterend als een journalist deze vraag vermijdt. Op 8 augustus 2019 stond in een actualiteitenprogramma op de radio het nieuws centraal dat de foto’s een paar uur offline geweest waren. Het was huilen met de wolven. Geen enkele nieuwsgierige vraag („Denk je dat Facebook iets tegen jou persoonlijk heeft?”), laat staan een kritische („Dus je vindt je foto belangrijker dan de strijd tegen kinderporno?”). Ziedaar, de teloorgang van het journalistieke ambacht.
Beantwoord nu de meerkeuzevraag.