■ KN ■ De katholieke Kerk in Duitsland heeft in 2018 meer dan 200.000 leden verloren, blijkt uit cijfers van de Duitse bisschoppenconferentie. Daarmee wordt een jarenlange trend van een dalend ledenaantal voortgezet.
Om precies te zijn ging het om 216.078 katholieken die de Kerk verlieten. De protestantse Kerken in Duitsland zagen in datzelfde jaar hun ledental met 220.000 afnemen.
Volgens de secretaris van de Duitse bisschoppenconferentie, pater Hans Langendörfer, zijn de cijfers “zorgwekkend”. Ze laten volgens hem zien dat de Kerk in Duitsland “zelfkritischer en constructiever” moet zijn.
Volgens de jezuïet heeft een verlies aan vertrouwen en geloofwaardigheid grote schade veroorzaakt. De kerkleiders moeten zich volgens hem buigen over de vraag hoe de Kerk een verwelkomende omgeving kan zijn, maar mensen hoop kunnen vinden en zich thuis kunnen voelen.
Radiozender Deutsche Welle haalde verschillende onderzoeken aan, waaruit zou blijken dat de recente misbruikschandalen mogelijk een deel van de afname van het ledental verklaren.
Mogelijk laten zich mensen uitschrijven omdat zij de voor geregistreerde kerkleden verplichte kerkbelasting niet willen betalen, terwijl zij verder wel aan het katholieke leven willen blijven deelnemen – iets dat volgens de Duitse Kerk formeel niet kan.
Het ledental van de Kerk in Duitsland neemt overigens al jaren af. Ook het aantal priesterwijdingen is gekelderd. In 2005 werden in Duitsland 122 diocesane priesters gewijd, in 2015 waren er dat nog maar 58.
Op dit moment is nog iets meer dan de helft van de Duitsers lid van een van beide grote Kerken, de katholieke en de protestantse EKD.
De Universiteit van Freiburg voorspelde onlangs echter dat beide Kerken in 2060 de helft van hun huidig aantal leden kwijt zullen zijn. Samen zullen ze dan nog slechts minder dan 23 miljoen leden hebben, tegen rond 45 miljoen nu.
Dat zou ook de financiële positie van beide Kerken in gevaar brengen. Zij ontvangen geld uit de zogeheten Kirchensteuer, een door de staat geheven belasting voor geregistreerde kerkleden.
In 2017 leverde die de katholieke Kerk en de EKD gezamenlijk meer dan 13 miljard euro op.
Eén van de Duitse bisschoppen stelde voor na te denken over alternatieven voor de verplichte afdracht door geregistreerde kerkleden. Daarbij werd ook het Nederlandse model geopperd. De uitkomsten uit de Actie Kerkbalans lopen overigens al jaren terug, zo bleek vorige week weer uit de nieuwste cijfers.
Verschillende Duitse bisschoppen raakten de afgelopen maanden betrokken bij controverses, die soms ook spanningen met het Vaticaan opleverden.
Dat betrof in het bijzonder het ontvangen van de communie door protestantse echtgenoten van katholieken – iets dat in verschillende Duitse bisdommen officieel geregeld is. Ook betrof het de kwestie van het ontvangen van de communie door hertrouwd gescheiden katholieken.
Paus Franciscus riep de Duitse katholieken vorige maand in een uitvoerige brief op zich te richten op evangelisatie. Dat is nodig gezien de “erosie” en de “afname van het geloof” in het land, aldus de paus.
Een “structurele” hervorming, gericht op aanpassing aan de moderne tijd, is niet het antwoord is die geloofscrisis, schreef Franciscus.
De brief leek ook een waarschuwing over de “synodale weg” die de Duitse bisschoppenconferentie in maart aankondigde. Daarin zouden onder meer het celibaat en de kerkelijke leer over seksualiteit onder de loep genomen moeten worden.
Een proces van “synodale vooruitgang” zou kunnen leiden tot bindende uitkomsten, aldus de bisschoppen.