■ Volkskrant ■ Het Latijn van Ovidius, Virgilius en Horatius wordt aangevuld met moderne termen als influencer, hotpants en zelfmoordterrorist. De reden: het nieuwe radioprogramma Hebdomada Papae (de week van de Paus), een Vaticaans radiobulletin waarin het wereldnieuws wordt besproken. In het Latijn.
Het vijf minuten durende nieuwsprogramma, dat in Nederland te beluisteren zal zijn als podcast, werd zaterdag voor het eerst uitgezonden en keert voortaan wekelijks terug. ‘Het is geen nostalgische geste naar het verleden’, zegt het hoofd van de Vaticaanse communicatiedienst, Andrea Tornielli, ‘maar een uitdaging gericht op de toekomst’.
Tornielli hoopt namelijk dat het radioprogramma het Latijn nieuw leven zal inblazen. Hoewel de dagelijkse gang van zaken binnen Vaticaanstad vooral in het Italiaans wordt besproken, is de officiële taal van de katholieke kerk wel degelijk het Latijn. Wetten en documenten worden allemaal opgesteld in de verder dode taal, net zoals op ieder seminarie Latijn wordt gedoceerd. Er is zelfs een beroemde foto van een pinautomaat nabij de Sint Pieter waarbij aan de gebruiker wordt gevraagd: Inserito scidulam quaeso ut faciundam cognoscas rationem (vrij vertaald: uw pas aub).
Het probleem is alleen dat steeds minder mensen de taal machtig zijn, zelfs binnen de katholieke kerk. Eeuwenlang was het verplicht de (Tridentijnse) mis in het Latijn op te dragen, maar sinds het Tweede Vaticaans Concilie in 1965, toen de kerk probeerde met haar tijd mee te gaan, mogen priesters ook in de volkstaal spreken. Het gevolg: toen paus Benedictus XVI in 2013 zijn abdicatie aankondigde, begreep een groot deel van de luisterende aartsbisschoppen aanvankelijk niet wat hij bedoelde omdat Benedictus Latijn sprak.
Nu heeft het Vaticaan dus besloten haar landstaal weer wat af te stoffen, onder andere door het wereldnieuws er wekelijks in te brengen. Dat klinkt makkelijker dan het is, want wat doe je eigenlijk met termen die niet in de klassieken voorkwamen? Cicero sprak in zijn teksten immers nooit over de mobiele telefoons van Huawei.
Dertig jaar geleden is er wel een Lexicon geschreven waarmee veel moderne woorden van een Latijnse variant werden voorzien, zegt monseigneur Waldemar Turek op de website van het Vaticaan. Die Lexicon is verre van volledig en bovendien niet erg actueel. Daarom is Turek, een van de belangrijkste Latinisten in Vaticaanstad, vanaf nu verantwoordelijk voor accurate vertalingen van nog niet in het Latijn bestaande (nieuws)termen als zelfmoordterrorist (voluntarius suis interromptor), xenofobie (exterarum gentium odium) en influencer (concitatrix).
Dat betekent dat, mocht alles bijvoorbeeld op rolletjes blijven lopen voor het Nederlands elftal, het Vaticaanse radiobulletin over een paar jaar vast en zeker zal benoemen hoe goed Frenkie de Jong het doet op het Certaminibus Mundialibus Sphaeromachiae (WK voetbal). En is er, vanuit Vaticaans perspectief, nieuws over Amsterdam te melden, dan zouden woorden als tunícula minima(minirok), brevíssimae bracae femíneae (hotpants) of medicamentum stupefactīvum (drugs) zomaar van pas kunnen komen.