■ KerkNet ■ Hij is nu ietwat vergeten. Toch was de kardinaal tijdens en vlak na WOI het gezicht van de Belgische weerstand. Mogelijk nog meer dan koning Albert.
Anders dan koning Albert, bleef aartsbisschop en kardinaal Désiré-Joseph Mercier(1851-1926) tijdens de eerste wereldoorlog in bezet België. Via herderlijke brieven die in de kerken werden voorgelezen, spoorde hij de bevolking aan om haar patriottisme en volharding niet te verliezen. Niet alleen de Duitse bezetter interpreteerde dat als een provocatie. Ook de Belgische bisschoppen en paus Benedictus XV hadden redenen om terughoudend te zijn tegenover de strijdbare Mercier. Zelfs de koning probeerde hem over te halen tot een meer verzoenende houding in een brief die de kardinaal nooit bereikte.
Historicus Jan De Volder ontrafelde het kluwen van persoonlijke en internationale verhoudingen in zijn boek Kardinaal verzet: Mercier, de Kerk en de oorlog van 14-18. Hij dook daarvoor in het Geheimarchief van het Vaticaan dat pas geopend werd voor deze periode.
Het is een meeslepend en genuanceerd verhaal. De Volder haalt Merciers morele leiderschap uit de vergetelheid. Tijdens de oorlog en na de overwinning van de geallieerden verwierf Mercier een echte heldenstatus. Maar zijn rechtvaardiging en zelfs sacralisering van de oorlog ‘tot het einde’ bleken op langere termijn geen garantie op een duurzame vrede.
Jan De Volder. Kardinaal verzet: Mercier, de Kerk en de oorlog van 14-18. Lannoo, 2014, ISBN 9789401423328.