De toegenomen openheid en nieuwsgierigheid naar het christelijk geloof die Yvonne Zonderop beschrijft in haar boek, wordt herkend door Alain Verheij en Claartje Kruijff. 'We kunnen het maar beter serieus nemen.'
Yvonne Zonderop breekt in haar net verschenen boek 'Ongelofelijk' een lans voor godsdienst en in het bijzonder voor het christelijk geloof. Ze wijst op de inspirerende werking van bijbelverhalen en richt zich met name op de cultuurvormende kracht van het geloof en de waarden die het koestert. Bovendien is geloven niet 'dom' zoals een nog altijd salonfähige mening wil, maar intellectueel en spiritueel uitdagend. Zonderop ziet een nieuwe generatie opkomen voor wie het massaal afgedankte geloof niet meer besmet is met de frustraties van vroeger. Is de tijd inderdaad rijp voor een onbevangen, open benadering van het christelijk geloof in een postchristelijk land als Nederland
Alain Verheij, schrijver en blogger: "We dachten dat met het badwater van de verzuiling ook het kind van de religie was weggegooid. Niets blijkt minder waar. Religie is here to stay. We kunnen het maar beter serieus nemen, ook de witte bestuurders die zich er geen raad mee weten en het nog altijd beschouwen als een verdwijnend maar storend fenomeen. Dat komt natuurlijk aan de ene kant door immigratie van moslims en christenen.
We nemen allebei een nieuwe generatie waar, die geen allergie meer heeft ten opzichte van religie
Alain Verheij: "Maar kijk ook eens naar de grachtengordel: De Balie in Amsterdam zat vorige week bomvol hoogopgeleide, linkse intellectuelen die vol interesse Zonderops boekpresentatie bijwoonden. Hadden we twintig jaar geleden gedacht dat we zoiets in 2018 zouden meemaken?"
Verheij heeft Zonderops boek in één ruk uitgelezen. Hij heeft geregeld contact met de schrijfster omdat er een belangrijke parallel zit tussen haar boek en het zijne dat binnenkort verschijnt. "We nemen allebei een nieuwe generatie waar, die geen allergie meer heeft ten opzichte van religie. Dat betekent overigens dat er geen negatief, maar ook geen positief beeld van het geloof is. Ik probeer in mijn boek het christelijk geloof aan dat publiek uit te leggen, waarmee ik in feite in het gat spring dat Zonderop aanwijst.
Openheid
Claartje Kruijff, Theoloog des Vaderlands en voorganger in de Dominicuskerk in Amsterdam herkent net als Zonderop een veel grotere openheid en nieuwsgierigheid naar het christelijke geloof dan pakweg vijftien jaar geleden. "Een openheid die overigens kan grenzen aan onverschilligheid. 'Jij gelooft? Wat interessant. Maar goed, jij je ding en verder even goeie vrienden.'
"Ik herken echter wel een grote hunkering naar zin, betekenis, inspiratie en hoop. Dus als Zonderop het heeft over een gat van spirituele leegte, dan herken ik dat wel ja. Er leven grote vragen: wat is mijn plaats in de wereld, hoe verhoud ik me tot de klimaatcrisis, tot vluchtelingen, hoe leef ik met moeilijke gevoelens en met mijn eigen kwetsbaarheid? Hoe ga ik om met schuld, hoe kan ik vergeven? Ik zie mensen met Allerzielen weer hun toevlucht nemen tot de oude kerkelijke herdenkingsrituelen. Het christelijk geloof biedt een schat aan eeuwenoude diepe wijsheid, verhalen en rituelen die mensen weer beginnen te ontdekken, maar waar we te lang omheen zijn gelopen."
De kerk seculariseert, terwijl je buiten de kerk steeds meer spiritualiteit aantreft
Claartje Kruijff: Verheij: "En natuurlijk is er al veel langer openheid voor religie. Maar dan vooral zolang die uit het verre Oosten komt. Zonderop wijst erop dat in Silicon Valley, de intellectuele, technologische en progressieve voorhoede van het Westen, geen manager is die niet aan mindfulness of zenmeditatie doet. 'Anders houden ze het niet vol'. De behoefte aan religie is er wel degelijk. Maar we zijn nog wat terughoudend om onze eigen christelijke roots daarvoor aan te wenden."
Kruijff: "En met alle waardering die ik voor de verwesterde vorm van oosterse spiritualiteit heb: die is vooral gefocust op het individu en zijn of haar geluk. Ze leren je hoe je balans in het leven kunt vinden en hoe je je goed voelt, maar gaan minder over ethiek en bieden geen collectief verhaal. Ze leren je minder je verantwoordelijkheid in de wereld te nemen. Ik denk dat juist daar het christendom een aanvulling kan zijn op een te veel naar binnen gekeerde spiritualiteit.
"Het aardige vind ik dat ik steeds meer common ground binnen en buiten de kerk zie. De kerk seculariseert, terwijl je buiten de kerk steeds meer spiritualiteit aantreft. Dat raakt elkaar in een gedeelde ruimte van vragen."
De christelijke traditie als onopgeefbare cultuurvormende kracht: dat was toch een populistische inzet?
Verheij: "Die populistische heimwee herken ik wel hoor. 'Wie waren wij nog maar? Dat had toch met het christendom te maken?' Het probleem is dat Wilders, Baudet of iemand als Halbe Zijlstra dat christelijke niet laden op zo'n manier dat je als christen zegt: 'Ja, nu voel ik me vertegenwoordigd.' Dat doet Zonderop wel. Barmhartigheid, de waarde zien van ieder mens. Ook maakt ze terecht duidelijk dat het christelijke geloof altijd een interne pluriformiteit en dialoog heeft gekend. Eindelijk iemand uit onverdachte hoek die verkondigt dat het geloof echt iets anders is dan een set metafysische onveranderlijke opvattingen waaraan een rij starre leefregels is gekoppeld."
Kruijff: "De ruimte die er nu weer is om het christelijke verhaal te vertellen wordt ook gevuld door mensen die het joods-christelijke verhaal misbruiken. Die vergeten dat het in die verhalen niet alleen om bevestiging van je eigen identiteit gaat, maar juist over hoe jij je verhoudt tot de ander, tot de vreemdeling. Dus ik zou zeggen, laten we als christenen de ruimte die er is gebruiken om juist een ander verhaal, een tegenverhaal te vertellen. Dat kan dus ook een kritisch tegengeluid in de samenleving zijn.
"Ik ben positiever dan Zonderop over de rol van kerken hierin. Of het nu in traditionele vorm of in een nieuwe hoedanigheid is, kerken zijn toch plekken waar je gemeenschap oefent. Ze hebben een belangrijke morele publieke stem. In een tijd waarin mensen van alle gemeenschap zijn losgezongen en eenzaam zijn geworden, zou de rol van kerken nog wel eens erg belangrijk kunnen zijn."
Trouw