Het nieuwste schrijven van paus Franciscus is een ongekend praktische gids voor de moderne gelovige, schrijft Anton ten Klooster, promovendus aan de Tilburg School of Theology en priester van het aartsbisdom Utrecht.
In zijn apostolische exhortatie 'Gaudete et Exsultate' spoort Franciscus de lezer in een toegankelijke stijl aan om werk te maken van een geslaagd en gelukkig leven. "Ben je getrouwd", zegt hij, "wees dan heilig door liefdevol en zorgzaam te zijn voor je man of vrouw". En hij vraagt gelijk maar: "Hoe zit het eigenlijk met je gebedsleven?"
Door dicht op het leven te gaan zitten, democratiseert de paus de heiligheid. In zijn visie is heiligheid niet voorbehouden aan priesters en religieuzen, of aan een spirituele elite die het geloof doorgrondt en die uitblinkt in goede werken. Een dergelijke benadering pretendeert dat onze eigen vermogens toereikend zijn.
De paus ziet voldoende aanknopingspunten in de rommeligheid van het dagelijks leven. Daarbij neemt hij als rode draad de zaligsprekingen uit het begin van de Bergrede (Mattheus 5: 1-12). Deze woorden zijn de 'identiteitskaart van de christen', stelt de paus. Hij neemt de lezer bij de hand en legt geduldig uit hoe rijkdom en plezier het leven niet vanzelf goed maken.
Wie goed wil leven, kan ook wat verdragen en heeft oog voor een ander. De weg die Jezus wijst gaat tegen de stroom in en kan een mens tot mikpunt van spot maken. Heiligheid bestaat er dan in te doen wat goed is, in plaats van wat gemakkelijk is. Iedere gelovige, katholiek, protestants of anderszins, wordt zo aangespoord om de woorden van Jezus ter harte te nemen en ze in de praktijk te brengen.
De levenshoudingen die daarbij komen kijken, beschrijft Franciscus opnieuw in alledaagse termen. Hij spreekt over verdraagzaamheid, een goed gevoel voor humor en enthousiasme. Wie het geloof op deze manier leeft is al een eind op de goede weg.
De paus beseft dat het zo al lastig genoeg is. Zo zijn individualisme, voortdurende afleiding en hedonisme struikelblokken op de weg. Toch overheerst het optimisme. Het kán wanneer de woorden van de Bijbel iets mogen toevoegen aan ons leven. Daarbij is paus Franciscus heerlijk concreet.
Pauselijke documenten raken nog wel eens zoek in een la of in theologische discussies. Deze woorden uit het pastorale hart van Franciscus zijn daar niet voor bedoeld. Ze zijn een hart onder de riem voor de gewone gelovige.
Trouw