Directe aanleiding voor de samenwerking van Gert-Jan Segers en Kathelijne Buitenweg is het vandalisme bij het Joods restaurant HaCarmel in Amsterdam. De bescherming van minderheden zou 'het fundament van de rechtsstaat' zijn. Maar er is ook kritiek op het plan.
Regeringspartij ChristenUnie en oppositiepartij GroenLinks slaan de handen ineen om een speciale wet tegen zogenoemde 'hate crimes' af te dwingen. Bij misdrijven die impact hebben op een hele groep, zoals bij geweld tegen homoseksuelen of afvallige moslims, moet de strafmaat met eenderde of de helft omhoog.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers en GroenLinks-Kamerlid Kathelijne Buitenweg roepen minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) op om een dergelijk hate crime-artikel op te nemen in het Wetboek van Strafrecht. Als hij dat niet doet, zullen ze zelf met een wetsvoorstel komen.
Directe aanleiding voor de samenwerking van Segers en Buitenweg is het vandalisme bij het Joods restaurant HaCarmel in Amsterdam. Een man met een Palestijnse sjaal sloeg daar vorig jaar ruiten in. 'Alleen een straf voor vandalisme komt bij zo'n daad niet tegemoet aan het gevoel van onrecht dat een hele groep wordt aangedaan,' zegt Buitenweg. 'Het is een aanval op iemands wezen, op iemands identiteit.'
Segers noemt de bescherming van minderheden 'het fundament van de rechtstaat'. 'Als een groep van Somalische ex-moslims in een schuilkerk moet zitten omdat ze niet voor hun christelijke geloof kunnen uitkomen, is dat bizar. GroenLinks en ChristenUnie kunnen hierin samen optrekken, omdat vrijheid ongedeeld is, de vrijheid om jezelf te zijn, om van elkaar te verschillen.
Segers en Buitenweg wijzen ook op het recente anti-homo-geweld, bijvoorbeeld in Arnhem vorig jaar. Twee mannen die hand-in-hand liepen werden daar zwaar mishandeld door een groep jongeren. Het Openbaar Ministerie voerde homodiscriminatie op als verzwarende omstandigheid, maar de rechter achtte dat niet bewezen. Vertegenwoordigers van de LHBT-gemeenschap waren daar zeer ontstemd over.
ChristenUnie en Groenlinks willen zich niet uitlaten over die rechterlijke uitspraak, maar beide partijen denken wel dat OM en rechters meer middelen nodig hebben. Ook willen ze met zwaardere straffen voor hate crimes het belang van het non-discriminatiebeginsel benadrukken. 'De verschillen in onze samenleving zijn groter geworden,' zegt Segers. 'Des te belangrijker om ruimte te geven aan de verschillen. Ook voor nieuwkomers moet onmiddellijk duidelijk zijn wat voor land wij zijn: de vrijheid van een ander is jouw vrijheid.'
Het is niet voor het eerst dat wordt aangedrongen op strafverzwaring voor misdrijven met discriminatoire motieven die impact hebben op een grotere groep. GroenLinks pleitte daar eerder al voor, maar het toenmalige kabinet hield de boot af. Een nieuw wetsartikel zou overbodig zijn, omdat er al een zogenoemde 'Aanwijzing Discriminatie' van kracht is die bepaalt dat het OM de strafeis verzwaart als er discriminatoire motieven in het spel zijn. Het bestrijden van hate crimes is bovendien al een prioriteit van justitie.
Hoogleraar Sanctierecht Henny Sackers ziet weinig in het nieuwe voorstel van ChristenUnie en GroenLinks. 'De huidige wet- en regelgeving volstaat,' aldus Sackers. 'Het Openbare Ministerie heeft voldoende mogelijkheden om in de eis tot uiting te brengen dat er bij een delict discriminatoire aspecten meespeelden. Dat gebeurt ook, blijkt uit de praktijk. Justitie zit in dat soort gevallen behoorlijk zwaar aan de eis, maar het is aan de rechter om te bepalen of die motieven ook bewezen zijn. In concrete zaken is dat soms gewoon heel moeilijk. Een nieuwe wetsbepaling verandert dat niet.'
Sackers wijst erop dat een deel van de hate crimes ook al onder het wetsartikel haatzaaien kan vallen. In de formatie is afgesproken dat de strafmaat voor dergelijke misdrijven wordt verdubbeld.
De hoogleraar is sceptisch over het normerend effect van een nieuwe wet. 'Politici moeten strafbepalingen niet gebruiken om iets voor de bühne te brengen. Dat kunnen ze op een andere manier doen. Via het strafrecht kun je mensen geen beschaving bijbrengen.'
Volkskrant