gelezen op Katholiek Gezin
Deze week was groot in het katholieke nieuws dat een groep van 62 theologen en lekenkatholieken een open brief van 25 pagina’s hebben opgesteld en ondertekend waarin zij de paus op drie belangrijke onderdelen willen corrigeren.
De brief is al bezorgd aan paus Franciscus op 11 augustus 2017. Na uitblijven van een reactie van de paus is de brief openbaar gemaakt op 24 september 2017. De Latijnse titel is ‘Correctio filialis de haeresibus propagatis’, letterlijk te vertalen als ‘broederlijke correctie betreffende de verspreiding van ketterijen’.
Artikel 1829 van de Katechismus van de Katholieke Kerk (KKK) stelt: “De vruchten van de liefde zijn vreugde, vrede en barmhartigheid; de liefde eist de weldadigheid en de broederlijke vermaning; ze is welwillendheid; ze wekt wederkerigheid op, blijft belangeloos en verdraagzaam; ze is vriendschap en gemeenschap”. Hier is sprake van een ‘broederlijke vermaning’, in het Engels: ‘Fraternal’. Vanwege de hogere hiërarchische positie van de paus, gebruiken de ondertekenaars voor de titel het Engelse ‘Filial’, in het Nederlands te vertalen als ‘kinderlijk’, vanwege de hiërarchische positie ten opzichte van de paus als zonen en dochters. Omdat het Nederlandse woord ‘kinderlijk’ raar is in dit verband, gebruiken we toch maar ‘broederlijk’.
De brief is opgedeeld in drie hoofdonderdelen:
- Recht en plicht: in het eerste deel verklaren de ondertekenaars zich gerechtigd en verplicht om met deze correctie te komen. Zij stellen dat ze niet de pauselijke onfeilbaarheid tegenspreken, aangezien geen ketterse meningen zijn vastgelegd als dogmatische leer van de Kerk. Tegelijkertijd beweren ze dat Franciscus ketterse meningen op verschillende directe en indirecte manieren heeft voorgehouden en gepropageerd.
- Amoris Laetitia: het tweede deel behandelt de correctie zelf. In Latijn beschrijft het de passages van de Apostolische Exhortatie Amoris Laetitia waarin de paus ketterse standpunten insinueert of aanmoedigt. Weliswaar wordt genoemd dat er mensen zijn die stellen dat deze teksten op een orthodoxe manier kunnen worden geïnterpreteerd, maar de correctie geeft concrete voorbeelden waarbij volgens de opstellers het zonder twijfel duidelijk is dat de paus wenst dat katholieken deze passages interpreteren "op een manier die ketters is". In het bijzonder wordt gesteld dat de paus de overtuiging heeft bepleit dat gehoorzaamheid aan Gods morele wet onmogelijk of ongewenst kan zijn en dat katholieken soms overspel zouden moeten accepteren als een feit dat te verenigen valt met een volgeling van Christus zijn.
- Oorzaken: in het derde deel benadrukken de ondertekenaars twee oorzaken van deze crisis: modernisme en de invloed van Martin Luther. De correctie stelt dat het omarmen van het modernisme, dat zij definiëren als het geloof dat God niet de definitieve waarheid heeft geopenbaard aan de Kerk die zij tot het einde der tijden op precies dezelfde wijze moet onderwijzen, betekent dat geloof en moraal "tijdelijk en onderwerp van herziening zijn". Deze gedachtegang werd door de heilige paus Pius X veroordeeld. Wat Martin Luther betreft, beschrijft de correctie hoe sommige ideeën van de paus over huwelijk, scheiding, vergiffenis en de goddelijke wet overeenstemmen met die van de Duitse hervormingsmonnik en wordt de aandacht gevestigd op de "expliciete en ongekende lof" die Franciscus de 16e-eeuwse ketter heeft toegezwaaid.
Los van de inhoud van de brief is wel duidelijk dat de controverse rondom Amoris Laetitiade eenheid binnen de katholieke Kerk niet bevorderd. De vraag is of een reactie, maar ook wat voor reactie, van paus Franciscus een einde kan maken aan de verdeeldheid en de twijfel en kritiek kan wegnemen.