Franciscus I wordt een paus voor de armen. Met een groot gebaar van deemoed trad de nieuwe paus woensdagavond voor de geestdriftige menigte op het Sint Pietersplein aan en vroeg hen voor zijn eerste zegen om de hunne. Slechts gekleed in zijn witte toog, zonder de rode schoudermantel, droeg de eerste Latijns Amerikaan het franciscaanse armoede-ideaal binnen in het Vaticaan, ook al is hijzelf een jezuïet.
Bij het conclaaf van 2005 gold Jorge Mario Bergoglio als laatste serieuze tegenkandidaat van Joseph Ratzinger/Benedictus XVI. Hij trok zich destijds terug en Ratzinger werd paus. Acht jaar later en volledig onverwacht – Bergoglio gold niet als een van de favorieten – is hij plotseling toch paus geworden. Als eerste Latijns Amerikaan en als eerste jezuïet. Die keuze weerspiegelt een nieuwe realiteit: in Midden- en Zuid-Amerika leeft ruim de helft van alle katholieken op deze aardbol.
Jorge Mario Bergoglio werd op 17 december 1936 in Buenos Aires geboren als zoon van Italiaanse immigranten. Opmerkelijk is dat de aartsbisschop van de Argentijnse hoofdstad met zijn 76 jaar eigenlijk de leeftijdsgrens heeft overschreden die de kardinalen in hun uitlatingen voor het conclaaf hadden gesteld. Bergoglio heeft zijn voorganger zijn ontslag al moeten aanbieden bij het bereiken van zijn 75e. En hoewel hij de eerste Argentijn op de Stoel van Petrus is, is er tegelijkertijd toch ook weer een Italiaan tot paus gekozen: Franciscus I heeft zowel de Argentijnse als de Italiaanse nationaliteit. Dat zal de Italianen goed doen.
De geleerde chemicus is een multitalent, zelfs in het koken, wat hij van zijn moeder zou hebben geërfd. Hij is liefhebber van opera's, de Griekse klassieken, van Shakespeare en Dostojewski. Hij is een verwoed zwemmer die lichamelijk wat hebben kan, ook al heeft hij van kindsbeen af met longproblemen te kampen gehad.
Na zijn titel als ingenieur chemicus koos Bergoglio voor het priesterschap en trad in bij de jezuïeten. Hij studeerde filosofie en theologie en studeerde ondertussen literatuur en psychologie. Na zijn priesterwijding in 1969 werd hij al snel provinciaal overste van zijn orde in Argentinië. In die periode viel ook de tijd van de dictatuur en de zogenaamde 'vuile oorlog' (1976-1983). Hij koos een duidelijke lijn door de orde buiten de politiek te houden. Gevangen en gemartelde medebroeders verweten hem zwakte tegenover het regime, omdat hij niet voor hen opkwam.
Van 1980 tot 1986 was Bergoglio rector van de theologische hogeschool van San Miguel. Voor het schrijven van zijn dissertatie reisde hij in 1985 voor langere tijd naar Duitsland waar hij naast Italiaanse en Spaans ook Duits leerde spreken. In 1992 werd hij hulpbisschop van Buenos Aires waarvan paus Johannes Paulus II hem in 1997 tot aartsbisschop-coadjutor benoemde. In 1998 nam hij bezit van de zetel.
Sinds 2001 behoort Bergoglio tot het kardinalencollege. Zoals gezegd nam hij deel aan het conclaaf van 2005, waar hij de laatste tegenkandidaat was van de toen gekozen paus Benedictus XVI. Van 2005 tot 2011 was Bergoglio voorzitter van de Argentijnse bisschoppenconferentie.
De natuurwetenschapper houdt niet van grote publieke optredens. Hij geldt als weinig spraakzaam en mediaschuw. Hij houdt zich zo mogelijk verre van de dagelijkse politiek. Hij speelde nauwelijks een rol in de strijd tussen de bisschoppen en de regering van het land: de chemie met de hoge politiek en economie was er vaak niet. De Argentijnse elite vermaande hij vanwege haar corruptie en haar frivole en verkwistende leefstijl, mogelijk een voorteken van zijn nieuwe rol als hoofd van de 1,2 miljard katholieken wereldwijd.
Bergoglio leeft bescheidenheid voor. In plaats van zijn bisschoppelijke paleis gewoonde hij in Buenos Aires een eenvoudig appartement. Hij deed zelf zijn inkopen in de supermarkt en hield ervan lange wandelingen te maken door zijn geboortestad. Hij ging liever met de bus dan met de bisschoppelijke limousine. Zijn vader was een spoorwegman, mogelijk dat daar zijn voorkeur voor het openbaar vervoer vandaan komt.
Theologisch geldt hij als gematigd en dialoogbereid. Hij mag schuchter genoemd worden, maar is een mensnabije 'verzoener' die dicht bij de sociaal geëngageerde lekenbeweging Comunione e Liberazione staat. Hoewel hij karig is met zijn woorden hebben die in het traditioneel katholieke Argentinië wel gewicht.
Met Kerstmis en Pasen was hij gewoon een ziekenhuis voor arme kinderen te bezoeken of een gevangenis. Hij waste gevangenen of zieken de voeten. Zijn landgenoten zijn erg onder de indruk van het bijzonder aura dat de ascetische 'einzelgänger' uitstraalt. Velen beschrijven hem als fascinerend, sommigen als raadselachtig.
In 2010 werd Bergoglio geveld door een ernstige griep, maar daarvan is hij goed genezen. Zijn doel, een waarachtige verzoening van alle maatschappelijke groeperingen na de dictatuur, is een taak die zijn opvolger zal moeten gaan volbrengen. Als Franciscus I wacht hem een nog veel zwaarder taak.
bron: Katholiek Nieuwsblad