Geen woorden maar daden ...
Paus Franciscus trekt het boetekleed aan. Hij erkent dat de eeuwenoude kerkelijke regel om van misbruik verdachte geestelijken over te plaatsen naar een andere stad of parochie, grote schade heeft veroorzaakt.
De kerk heeft er te lang over gedaan om ‘rond deze misdaden’ een geweten te ontwikkelen, zei hij donderdag tijdens een toespraak voor de leden van de Vaticaanse misbruikcommissie. “Als het geweten op zich laat wachten, dan laten de maatregelen om deze problemen op te lossen ook op zich wachten.”
Franciscus zou eigenlijk een vooraf opgestelde toespraak houden, maar besloot ter plekke om uit de losse pols te spreken. Uiteindelijk zei hij wat critici al langer verkondigen: Rome’s decennialange beleid om van misbruik verdachte geestelijken niet te straffen maar over te plaatsen, heeft de problemen eerder in stand gehouden dan opgelost. De aanpak ‘heeft onze gewetens in slaap gesust’, constateerde hij. “Ik snap dat het allemaal complex is, maar ik draai er niet omheen: we waren laat.”
Het is niet de eerste keer dat een paus toegeeft dat de kerk ernstig tekort is geschoten. Voorganger Benedictus XVI deed dat ook, en ging meermaals in gesprek met slachtoffers. Franciscus is nu wel opvallend specifiek: hij herleidt de problemen op specifiek beleid.
Toen Franciscus vier jaar geleden aantrad, stond misbruik hoog op zijn agenda. De nieuwe paus moest geen halve maatregelen meer treffen: misbruikers moesten worden aangepakt en het Vaticaanse beleid moest hervormd. Dat lukt maar moeizaam.
De misbruikcommissie die Franciscus in 2014 oprichtte, heeft vooral een adviserende rol en haar adviezen worden lang niet altijd opgevolgd. Het voorstel om een tribunaal op te richten voor bisschoppen die niet voldoende op misbruik hebben gereageerd, is in een lade beland. Hetzelfde geldt voor het advies dat het Vaticaan moet gaan reageren op alle brieven die misbruikslachtoffers naar Rome sturen.
Commissieleden zijn bepaald niet te spreken over die lethargie. Een van de meest prominente leden, misbruikslachtoffer Marie Collins, raakte dit voorjaar zelfs zo gefrustreerd dat ze opstapte. Collins ervoer vanuit de Vaticaanse bureaucratie een ‘onacceptabele’ weerstand, zo schreef ze in een openbare verklaring. Leden die niet opstapten, lieten in interviews weten dat ze haar frustratie begrepen, en tot op zekere hoogte deelden.
Extra pijnlijk was dat Collins niet de eerste was die het deed rommelen. Een ander lid dat zelf ooit misbruikt was, Peter Saunders, maakte zijn frustratie vorig jaar al kenbaar. Hij werd prompt op non-actief gesteld.
De gang van zaken rond de commissie verdient geen schoonheidsprijs, erkent Franciscus nu. Leden moesten ‘tegen de stroom in zwemmen’. In zijn toespraak deed hij alvast één toezegging: geestelijken die zich moeten verantwoorden tegenover een kerkelijk tribunaal kunnen straks veel minder makkelijk in hoger beroep. Zo wil hij voorkomen dat zedenzaken bij die tribunalen eindeloos blijven voortduren, iets dat nu wel regelmatig gebeurt. Franciscus heeft ‘besloten om hier een balans te zoeken’. “Als misbruik van een minderjarige is bewezen, is dat voldoende en is beroep niet meer mogelijk. Dan is het definitief.”
bron: Trouw